Kerk van Wolsum
De huidige kerk van Wolsum is gebouwd in 1867. De kerk is de vervanger van een middeleeuws exemplaar. Van deze middeleeuwse kerk is een tekening uit het jaar 1703 bewaard gebleven.
Uit deze oude kerk is een aantal eeuwenoude grafzerken overgebleven. In 1962 zijn er door Harmen de Vries foto's genomen van deze oude zerken. De teksten van deze zerken zijn om onbekende reden nooit eerder gepubliceerd. Nu ligt de vloer opnieuw open; het interieur van de kerk wordt momenteel gerestaureerd.
Op 23 september 2015 zijn een aantal leden van de grêfskriftekommisje in de kerk geweest om de huidige stand van de zerken te inventariseren. Dit heeft het volgende opgeleverd.
De familie Remstra
1. Een grote steen van de familie Remstra, genoemd naar het gehucht Remswert.
Op deze steen de volgende teksten:
Mary Sybrens huisvrouw van Lieuwe Uijlkes leit hier begraven
Dese vier graven naest malkander die zullen niet mogen geopent worden voor het iaer 1812
Anno 1712 den 20 iannawary is in den heere gerust den eersame ionghling Lieuwe Uijlkes Remstra out int eenentwintigste iaer en leit alhier begraven
Anno 1680 den 25 december is in den heere gerust de eersame Bauke Lieuwes out ontrent 20 iaer en leit alhier begraven
Onduidelijk is welke vier graven er precies bedoeld zijn. De eerstgenoemde Lieuwe Uijlkes was in 1640 eigenaar van stem 10 te Oudega. De jongeling Lieuwe Uilkes is de zoon van het echtpaar van grafzerk 2 en 3 en hun enige kind. Mary Sybrens hertrouwt in 1655 met Gerben Wygers. Onduidelijk is van wie Bauke Lieuwes een zoon is; in 1660 was Lieuwe Uijlkes al overleden.
2. Grafzerk Uilke Lieuwes Remstra, zoon van Lieuwe Uijlkes en Mary Sybrens
Foto: Maikel Galama
Anno 1713 den 23 december is seer christelijk in den heere ontslapen den eersamen Uijlke Lieuwes Remstra out int 76 iaer en leit alhier begraven
3. Grafzerk Trijntje Siemens Hiddema, vrouw van Uilke Lieuwes
Foto: Maikel Galama
Anno 1731 den 4 septemb is seer christelijck in den heere ontslapen de eerbare Trintie Symens Hiddema huisvrouw van de eersame Uijlke Lieuwes Remstra out 75 iaer en leit alhier begraven
Dese 7 graven zullen nooit mogen geopent worden als no 1 no 2 no 3 no 4 no 5 no 6 en 7
Deze zeven graven hebben we nu niet meer aangetroffen. Van bovengenoemd echtpaar is ook een zilveren wierookvat, geschenk aan de katholieke kerk, bekend met de tekst:
Uiltje Lieuwes Reemstra en Trintie Simons Hiddema syn wyf 1725
Duidelijk is nu dat de echtgenoot toen al overleden was. Uijlke Lieuwes was volgens de stemkohieren van 1698 (mede-)eigenaar van vijf boerderijen.
Stem 14 in Nijland voor 1/5
Stem 16 in Nijland voor 1/4
Stem 10 in Oudega voor 2/3
Stem 18 in Oudega
Stem 5 in Wolsum
Hij is gebruiker of meier van stem 18 te Wolsum.
Het echtpaar overleed zonder kinderen. Er schijnt een hele juridische strijd te zijn gevoerd over de erfenis.
De familie Bangma
4. Grafzerk van Eelke Okkes, zijn kinderen gebruiken de naam Bangma van zijn vrouw
Foto Melle Koopmans
Aoo 1763 den 12de april [is in] den heere gerust de eersame Eelke Okkes in leven [ontfanger] en [kerckvoogd] van den dorpe Wolsum en ... van de ... en van ... oud in het twee en seeventigste jaar en leit hier begraaven
De tekst is deels weggekapt. Een klein deel van het weggekapte is nog wel te ontcijferen.
5. Grafzerk Grietje Johannes Bangma, vrouw van Eelke Okkes
Foto Melle Koopmans
Anno 1752 den 29 augustus is in de heere gerust de eerbaare Grietie Johannus Bangma in leven eghte huisvrouw van de [ontfanger] Eelke Ockes tot Wolsum oud 65 jaar en leid alhier begraven
6. Grafzerk van hun zoon Lolke Eelkes
Foto Melle Koopmans
Anno 1727 den 2 november is seer schierlijk in den heere gerust Lolke Eelkes de soen van de [ontfanger] Eelcke Ockes en Grietie Iohannes Bangma out 8 iaar en 9 dagen en leit alhier begraven
Drie andere kinderen van dit echtpaar steken in de barre winter van 1740 met paard en slee de toenmalige Zuiderzee over. We weten dit omdat er zilveren lepels bewaard zijn gebleven met de volgende teksten:
Johannes Eelties 25 febr. 1740 's morgens van Wolsum met peerd en slee over de zee naar Enckhuijsen gereden 's avonds weer thuis
Gerbrig Eelties 25 febr. 1740 's morgens van Wolsum met peerd en slee over de zee naar Enckhuijsen gereden 's avonds weer thuis
1740 den 27 feb.
Ocke Eelties
s'morgens van Wolsum wij reeden
na Enkhuzen met peerd en sleeden
Over de zee met groot gedruis
en kwamen ook s avonds thuis
De predikanten in de toren
In de toren liggen drie grafzerken van predikanten die ooit in Wolsum gestaan hebben. Deze grafzerken waren al bekend. We willen ze hier tocht meennemen.7. Grafzerk Cornelius Johannes
Foto Melle Koopmans
8. Grafzerk Suffridus Rodenhuis
Foto Melle Koopmans
Ao 1714 den 20en martij is seer christelijk in den heere ontslapen den eerwaerden en godtsaligen dnus Suffridus Rodenhuis in leven bedienaer des goddelijken woords in de dorpen Wolsum en Westhem nadat hij tot Gaastmer twee en alhier vijftien iaeren sijn i...nts getrouw hadde waargenomen oldt int 42 iaer ende leit alhier begraven
9. Grafzerk van Hugenoot Izaak Cahais
Foto Melle Koopmans
Ao 1785 den 13 augustus stierv de weleerw: [heer] Isaac Cahai in den ouderdom van ruim 64 jaaren nadat zijn eerw: den tijd van ruim 40 jaaren deze gemeente in leere en wandel getrouw hadde voorgeligt, zijn sterflijk deel ligt hier begraven, wagtende eene zalige opstandinge
Verdwenen grafzerken?
Volgens de foto's uit het archief van Tresoar (1962?) hadden we nog drie grafzerken verwacht.
10. Grafzerk Gerben Wygers
Anno 1660 den 22 februaris is in de heere gerust den eersamen G[er]ben Wygers olt ontrent 44 iaer ende leit hier begraven
Deze Gerben Wygers was de tweede echtgenoot van Mary Sybrens op de eerste grafzerk.
11. Grafzerk Gerck Ha... dochter
Anno [16].. Den 29 juli is [in den heere] gerust Gerck Ha… dochter huisfrouwe Cornelij Johan[nes] predecant tot Wolsum ende is hir begraven oldt 86 iare
Zij was dus getrouwd met predikant Cornelis Johannes van grafzerk nummer 7. We hebben haar volledige naam nog niet kunnen achterhalen. Wel dat dit echtpaar in 1592 te Sneek een dochter liet dopen met de naam Aleyt.
12. Tweede grafzerk Mary Sybbrens
Foto Melle Koopmans
Opmerkelijk is dat Mary Sybbrens op twee grafzerken als begravene voorkomt: grafzerk 1 en 12.
Het brokstuk dat we in de kerk gevonden hebben, blijkt te passen bij deze zerk. De volledige tekst wordt dan:
Anno 1680 den 7 aprilis is in de heere gerust de eerbaere Mary Sybbrens dochter die wedue van Lieuwe Ulckes out ontrent 65 iaer ende leit alhier begraeven
Opmerkelijk is dat Mary Sybbrens op twee grafzerken als begravene voorkomt: grafzerk 1 en 12.
Mogelijk komen de laatste zerken, waar we nu alleen de foto's van hebben, alsnog tevoorschijn.
Reacties