Friesland: Kano Elfstedentocht 2017

Het elfstedenregister

Iedereen die een elfstedentocht zoals met de kano heeft volbracht, kan zich aanmelden bij mijn elfstedenregister.

De kano-elfstedentocht groep

Iedereen die meegedaan heeft aan of geïnteresseerd is in de tocht kan zich aansluiten bij de groep.

Verslagen vorige tochten

2011

2014

De voorbereiding

De voorbereiding voor deze elfstedentocht begint voor mij niet goed. Vorig jaar heb ik problemen met mijn elleboog gekregen inclusief een slijmbeursontsteking. In november 2016 ben ik daaraan geopereerd. Op zich is dat gelukt, maar ik merk nog steeds problemen met de pees: een tenniselleboog. Volgens de medici moet zoiets op den duur vanzelf weer over gaan al kan het even duren.

Verder heb ik last van chronische sinusitis waardoor ik te weinig zuurstof krijg en sneller vermoeid raak. De kwaal verergert in de loop van het jaar. De skeelerelfstedentocht moet ik daardoor afzeggen. De kano-elfstedentocht wil ik wel doorzetten. Uiteindelijk wordt er een datum voor een operatie gepland: drie augustus. Dat komt perfect uit. Kanoën is deze keer van 24-29 juli. Ik waag het erop.

De cijfers

Het is dit jaar de vierentwintigste editie. Georganiseerd door watersportvereniging De Meeuwen. De tocht wordt gehouden sinds 1946 en vindt elke drie jaar plaats. Hier klopt dus iets niet. Ik heb even uitgezocht hoe dit zit. Hier onder de jaren waarin de diverse edities gehouden zijn. Voor de statistieken.

jaar	editie
2017	24
2014	23
2011	22
2008	21
2005	20
2002	19
1999	18
1996	17
1993	16
1990	15
1987	14
1984	13
1981	12
1978	11
1975	10
1971	9
1968	8
1965	7
1961	6
1958	5
1955	4
1950	3
1947	2
1946	1

We zien dat pas vanaf 1975 de tocht elke drie jaar gehouden is. Daarvoor gebeurde dit veel onregelmatiger. Op een oud filmpje van 1946 op Youtube zie ik ook nog maar een enkele verdwaalde kanoër. Verder meest zeilboten en motorboten.

Editie 1946

Volgens mijn gegevens is Nico van Riemsdijk de man met de meeste deelnames. Hij deed de tocht dertien keer. Hij wordt op de voet gevolgd door Aad Droogh (gestopt) en Jos Goedhart. Beide goed voor twaalf deelnames. Zie ook mijn elfstedenregister. Dit register is evenwel nog verre van compleet. 

De training

Met het ook op mijn fysieke ongemakken besluit ik de training vroeg te beginnen. Op 12 maart vaar ik voor het eerst rond de stad Groningen. Tegelijk zoek ik via marktplaats een zeekajak. Dit wordt uiteindelijk een Baidarka Explorer. Met een Ocean Cockpit wat wil zeggen dat de opening zo klein is dat ik eerst op de achterkant moet gaan zitten voor ik mijn benen erin kan schuiven. Met deze Baidarka vaar ik mijn eerste tochtje op 26 maart: 10.6 kilometer bij Groningen. 

Uitstappen met zo'n Ocean Cockpit blijkt ook een probleem. Gelukkig lost dit vanzelf zich op. Ik word uit de kano gesleurd door een behulpzame fietser die mijn reactie op zijn aanbod om even te helpen niet eens afwacht. Wel is de Baidarka erg zwaar. Bovendien woon ik zo'n 600 meter van de stadsgracht. Ik besluit daarom de training grotendeels met de vertrouwde Eagle Touring te doen.

Begin april in de gracht van Groningen met de Eagle Touring

Alleen in het hemelvaartsweekend op de camping bij Hichtum gebruik ik de Baidarka. Deze camping gaat ook mijn uitvalsbasis voor de elfstedentocht worden. Dat lange weekend kano ik zo'n zestig kilometer. De laatste dag doe ik nog een tocht met Frans Wiersema. Frans, Jos Borns en ik gaan met zijn drieën aan de tocht meedoen. Jos heb ik al gebeld. Ik heb de vorige tocht met hem gevaren. Hij kon zich mij even niet meer herinneren, maar dat hebben we snel opgelost.

Tussen Workum en Hindeloopen met Frans Wiersema

Frans gaat beginnen aan zijn achtste verschillende elfstedentocht. Een record voor zover ik weet. Hij overtreft daarmee Jan Kokmeijer en Bennie van der Weide die er beide zeven op hun naam hebben staan. Voor mij blijft het de zesde. Wel heb ik de tocht met de kano al tweemaal eerder gedaan.

De camping

Net als de vorige keer kies ik als uitvalsbasis zoals gezegd voor camping Fûgelfrij te Hichtum (vlakbij Bolsward), met de voortreffelijke Sita Ykema-Greidanus aan het roer. Ook met het oog op mijn gezondheid lijkt het me sowieso verstandiger vanuit één punt te opereren. Samen met Frans heb ik het vervoer van en naar de start- en finishplaatsen van de tocht afgestemd. Dat gaat lukken.

Zaterdag 22 juli vertrekt vriendin Margriet Bakker voor een lang Yoga weekend naar Terschelling. Voor de dag erna worden er veel buien voorspeld. Ik rijd daarom zaterdag al naar Hichtum om de tent op te zetten. Op de terugweg naar Groningen haal ik de stempelkaart en andere spullen op in de Prinsentuin te Leeuwarden. 

De zondag erna helpt de buurman even de zware Baidarka op auto te laden. En zo rijd ik naar Hichtum. 's Avonds komt Frans zijn kano brengen. Die leggen we ook gelijk op de auto. We spreken af dat ik hem de volgende ochtend om acht uur oppik in IJlst. Hij laat zijn auto daar staan. Zo kunnen we na de finish mijn auto weer uit Leeuwarden halen. We zijn er klaar voor. 

Dag 1: maandag 24 juli, half bewolkt en een lekker temperatuurtje

Stipt half negen arriveren we in de Prinsentuin. Toch aan de late kant. Iedereen is al druk in de weer. Jos is nergens te zien. We halen de kano's van de auto en ik breng de auto naar de parkeergarage. Goed en wel te water blijken we achteraan te liggen. Merkwaardig genoeg blijkt dat de hele tocht onze gangbare positie. 

Noorder Stadsgracht Leeuwarden bij de start

We wachten op het startsein van de commissaris van de koning. Als het schot valt vertrekt het provincie-skûtsje en wij er achteraan. Plotseling zie ik Jos tussen twee plezierjachten liggen. 

De start verloopt chaotisch en we zijn weldra Frans kwijt. We zien hem pas terug als we het Van Harinxmakanaal verlaten en de Zwette opvaren. We zijn op weg. Het weer is voortreffelijk met weinig wind. Het schiet lekker op. Jos en Frans maken kennis met elkaar. 

Onze eerste stop is bij De Dille ter hoogte van Easterwierrum. Bij Scharnegoutum komen we de ouders van Frans tegen. Dankzij de familie-app weten ze precies waar Frans is. Jos is even vooruit. Ze weten ook niet dat hij met ons meevaart. Dus alleen voor ons tweeën is er een Snicker en een Red Bull. En een foto.

Jawel, we dragen beide het wielershirt van de MTB elfstedentocht in combinatie met een verbleekte pet.

We zijn weldra in Sneek. Nu rechtsom in plaats van linksom zoals bij de vorige edities. We stempelen bij Roei- en Kanovereniging De Geeuw. Met voortreffelijke soep. Het eerste stempel is binnen. Jos laat helaas zijn regenjas liggen blijkt later.

In IJlst worden we plotseling omgeleid. Niet de kortste route naar de ijsbaan maar via de binnenstad. Voor de toeristen. Geen mens te zien natuurlijk. Nou ja, een paar dan. 

Jos passeert een brug in IJlst

We stappen uit bij de IJsbaan en zoeken plek voor onze kano's. We komen rond drie uur aan en hebben zo'n 31 kilometer afgelegd. Een gemakkelijke en relaxte etappe. Jos zijn seconden-tent is zo opgezet. Tijd voor koffie en een tweede stempel. Daarna rijden Frans en ik naar Leeuwarden om mijn auto op te pikken. 

Voor de volgende dag hebben Frans en ik  afgesproken naar Stavoren te rijden en daar de trein terug naar IJlst te pakken. De weerberichten worden 's avonds echter steeds onheilspellender. Harde wind. We besluiten daarom direct naar IJlst te rijden en dan de trein terug te pakken. 

Dag 2: dinsdag 25 juli, stevige wind en flinke buien

Om acht uur staan we al in IJlst. Onderweg in de auto zien we dat er in Stavoren al een windkracht vijf staat.  Dat belooft wat. Jos moet zijn spullen nog pakken. Rond kwart over acht zitten we in de kano. Op de Wide Wimerts voelen we al de sterke wind. Wel grotendeels in de rug. Noordwest.

In Woudsend leggen we aan om ons te prepareren voor de overtocht van het Slotermeer. Een beheerder van een zeilschool is zichtbaar boos op alle kanoërs die aanleggen. Hij stevent op hoge poten op ons af om te vragen welke groep wij zijn. Ik antwoord: "wij varen de elfstedentocht". Hij draait om als een blad aan de boom en is één en al behulpzaamheid. "Wat kan ik voor jullie doen?" De Tocht der Tochten maakt nog altijd indruk.

Binnen enkele minuten zijn we bij het Slotermeer. Het lijkt nog mee te vallen. Maar Frans - de ervaren zeezeiler en windsurfer - waarschuwt dat we aan hoger wal zitten. De gunstige kant. Hij krijgt gelijk.

Gaandeweg de oversteek wordt het water steeds ruwer. Frans en Jos varen links van de vaargeul en ik rechts. Verder krijg ik weinig van hun overtocht mee. Op het woelige water ben je op jezelf aangewezen. Ik concentreer me op mijn kano en op mijn slag. Onder druk van water en wind heeft mijn kano steeds de neiging naar rechts te gaan en dat moet ik voorkomen. Dat lukt aardig. Af en toe ben ik aan het planeren. Herhaaldelijk slaat het water over de boot. Ik voel zelfs een beetje water door het spatzeil komen. Maar beter dan drie jaar geleden slaag ik er in koers te houden. De Baidarka voldoet aan zijn verwachtingen.

We bereiken ongeveer tegelijk de overkant. Zelfs in het kanaal naar Sloten blijft het water onstuimig. Pas binnen de oude wallen keert de rust weer. We stempelen bij de stadsomroeper en gaan dan op weg naar het restaurant voor een kop koffie met appelgebak. We zien ondertussen veel kanoërs gelijk terugvaren naar het Slotermeer. Wij niet.

Na de koffie gaan ook wij op weg naar het Slotermeer. Nu voor de overtocht naar Balk. Als we het Sleattemer Gat uitvaren, lijkt het water nog wilder te zijn geworden. De bocht naar links is letterlijk en figuurlijk al een flinke hobbel. We gaan met een flinke groep het meer op. Als enige vaar ik direct naar het westen. De rest gaat eerst tegen de wind in naar het noordwesten en buigt dan af naar het zuidwesten. Deze overtocht is nog een stuk zwaarder dan de eerste. Af en toe heb ik het gevoel dat ik ga omslaan, maar de Baidarka houdt zich kranig. Deze keer zijn Frans en Jos eerder aan de overkant.

De foto van Ria Hoek-Bolt geeft perfect de situatie op het Slotermeer weer

Op de Luts door Balk komen we weer op adem. We kunnen nu lange tijd in de luwte varen. Eén van de mooiste stukken van de route. Frans krijgt hier tal van appjes. Hij staat in de Leeuwarder Courant en is op Omrop Fryslân genoemd. De boodschap is overgekomen. Frans is op weg naar zijn achtste medaille.

Elfstedenkeizer Frans

Op de Luts door Balk

Als we op de Rijstervaart aankomen, voelen we de sterke wind weer. We moeten nu de Alde Karre gaan oversteken. Een kilometer pal tegen de wind over het woeste water. Bovendien regent het nu flink. Hier kan ik duidelijk Frans en Jos niet meer bijhouden. Het gebrek aan zuurstof laat zich gelden. Ze wachten op me bij de Galamadammen.

En dan voor de laatste loodjes naar Stavoren. Eerst nog tweeëneenhalve kilometer ploeteren over De Morra. Nu met stevige zijwind. We beginnen aan de overtocht met Ton Gosse, een kanoër van 75 jaar oud, een veteraan. Maar naar eigen zeggen een jonkie. Kanoot nog maar sinds zijn vijfenzestigste.

Hij vaart rechtuit rechtaan. Ons lukt dat niet. Aan de overkant treffen we hem weer. Hij kanoot volkomen ontspannen en met een kalme slag. Volgens hem is er een hoop op onze techniek aan te merken. Er volgt een college en wij hangen aan zijn lippen.

Weldra zijn we nu bij Marina Stavoren. De haven. Volgens de meting van Frans hebben we zo'n 39 kilometer gevaren. Even is onduidelijk waar we moeten zijn. Bij het uitstappen glijd ik nog van de door de regen spekgladde balk. Ik glijd met één been het water in. Een natte voet. Daar blijft het bij. Als we de kano's een plek gegeven hebben is het al half vijf. We moeten vlug stempelen en naar de trein. Nog een flink stuk lopen.

Bij het station aangekomen blijkt de trein niet te rijden. Een seinstoring. Wat nu? Er is nog een Elfstedendeelnemer gestrand. Hij weet via de organisatie een taxi naar IJlst te regelen. We rijden naar IJlst met een doos vol medailles tussen ons in. Zullen we? Nee, toch maar niet. Uiteindelijk ben ik pas na zessen weer op de camping in Hichtum. Moe. Douchen en snel boodschappen doen en dan door naar Frans in Workum. Ik ben uitgenodigd om te komen eten. 

Ik laat het me goed smaken en ben rond halftien weer op de camping. Pitten. 

Dag 3: woensdag 26 juli, matige wind en redelijk zonnig.

De volgende ochtend komt Frans naar de camping met zijn auto. Met mijn auto rijden we vervolgens naar Stavoren en voegen we ons bij Jos. We vertrekken zo'n beetje als laatsten. Ik stel nog voor via De Fenke naar Molkwerum te varen maar Frans wil liever via de officiële route. Zo gezegd, zo gedaan.

Het gaat van een leien dakje. We volgen de route langs de IJsselmeerdijk. Lekker uit de wind. 

We zijn al heel snel in Hindeloopen. Tijd voor een stempel in het Schaatsmuseum en koffie met gebak. Frans gaat nog wel even met de Duitse dames op de foto. Hij wordt door hun Der Anfänger genoemd. Hij kanoot dit jaar voor het eerst.

En weer door naar Workum. Zijn vrouw en zoon staan ons daar op de eerste brug op te wachten. Eindelijk publiek.

Frans, ik en Jos bij het binnenvaren van het haventje van Workum

Weer een stempel en weer op het terras. Nu met Frans zijn vrouw Annigje en zoon Marc. En dan maar weer verder naar Bolsward. Halverwege komen we Johanneke Minnema achterop. Met grote hoed. Ze komt oorspronkelijk uit De Falom, het kanoparadijs. Ze vaart met Tjerk Terpstra en Henny Roels, alle drie lid van de Utrechtse Kano Club. De beide dames varen voor het eerst mee en voor Tjerk is het zijn vijfde keer.

Valk voor Bolsward besluit Jos met ons mee te varen naar de camping van Hichtum. Voor ons betekent dit nog 2.5 kilometer extra die dag. Het totaal bedraagt zo'n 36 kilometer. Het is dan toch al half vijf. Maar vergeleken bij gisteren een makkie. We rijden gelijk door naar de stempelpost. Bij de VVV hebben we geluk. Ze gaan net sluiten maar voorzien ons nog even van een stempel. Dan karren we door naar Stavoren om mijn auto op te halen. 

Op de terugweg zet ik Jos af op de camping, neem ik nog even snel een douche en rijd door naar Harlingen om vriendin Margriet op te halen. We blijven daar eten en arriveren rond half tien weer op de camping. Op de camping staan ook Lieuwe Blanksma, goed voor zeven deelnames, en Fokke Nijdam, goed voor tien deelnames en nu alleen toeschouwer. Oude rotten. Dan slapen.

Dag 4: donderdag 27 juli, stevige wind en weinig zon.

Er staat een korte etappe van zo'n 27 kilometer naar Franeker op het programma. Even bijkomen voor de langste etappe naar Dokkum. Snel na het arriveren van Frans liggen we in het water.

Voor de wal bij de camping in Hichtum

Lieuwe Blanksma op kop bij de brug van Hichtum

Naar Kimswerd staat er een stevige wind maar kunnen we veelal onder de met hoog riet begroeide wal varen. In Kimswerd is het tijd voor koffie op het privé adres van de onvolprezen Peter en Ria. Ze doen zelf ook mee. Ria voor de achtste en Peter voor de zevende keer. In een tweepersoons kano. Het is er wel erg druk met nauwelijks plek voor al die kano's. 

In de tuin van Peter en Ria in Kimswerd

De Duitse vrouwen van de foto uit Hindeloopen willen nog van me weten of Frans werkelijk een Anfänger is. Ze kunnen het nauwelijks geloven. We gaan snel door naar Harlingen. Kano op de wal en tijd om te stempelen op het stadhuis en daarna aan de koffie met gebak. Op de terugweg komen we nog een stel tegen die voor de zekerheid met kano en al naar het stadhuis rollen. Of het nog ver is? Met kano wel.

Jos en Frans willen graag via de Achlumer vaart maar ik wil de etappe vandaag graag kort houden. Mijn elleboog speelt op. Even rustig aan. Dan toch maar via het Van Harinxmakanaal met een stevige wind in de rug. Weer flinke golven. Vindt Frans toch ook wel leuk. We schieten lekker op en zijn rond half drie in Franeker. Vorig jaar had ik zo'n 26 kilometer voor deze dag. 

Ik dat er in Franeker een dam door een brug vervangen is. Dat betekent voor morgen anderhalve kilometer minder. Frans en Jos doen nog een extra rondje Franeker. Dan staan hebben de spullen al snel op de camping gebracht. Ik meld Margriet dat we gearriveerd zijn en zij komt Frans en mij halen. Eerst nog stempelen op het stadhuis en dan koffie met een eierkoek bij de bakker.

We rijden terug naar de camping en Frans rijdt terug naar Workum. Morgen komt hij op de motor en gaat hij overnachten in Dokkum. Margriet kookt vanavond op de camping.

Dag 5: vrijdag 28 juli, heel stevige wind en weinig zon.

We worden wakker met een heel stevige wind. Gelukkig staat deze in de rug. Vandaag de langste etappe, 45 kilometer. Naar mijn geboortestad. Om half acht horen we al het gebulder van de motor van Frans. Een Honda. Klokslag acht uur zijn we op de camping. Gelijk de kano's naar het water. De meeste mensen zijn al weer weg. Eénmaal bij het kanaal valt er een zware bui. Jos en ik springen snel in de kano en schuilen onder de brug. We moeten lang wachten op Frans. Hij heeft dekking gezocht.

Uiteindelijk stapt hij in als er een enorm passagiersschip passeert.

Pas rond kwart voor negen kunnen we echt vertrekken. Eén keer op het brede water van De Rie krijgen we de harde wind goed in de rug en komt de vaart er in. Bij de eerste sluis bij Wier laat Frans zich schutten en halen wij onze kano er uit. We slaan gelijk een flink gat. 

De sluis in de Blikfeart bij Wier

Op de Blikfeart is er consternatie. Er is een koe te water geraakt en het beest kan er niet meer uit. Ria heeft een arm om de hals van het beest geslagen. De koe zal niet weten wat haar overkomt. Er is hulp onderweg. Een boot van de provincie Fryslân, met kraan, is toevallig in de buurt en komt al aanvaren. De koe wordt aan land geholpen. We zijn er niet bij. Frans wel.

De koe maakt zich klaar voor een takelpartij

Koe gered

Wij varen door naar de volgende sluis. Weer trekken we de kano's eruit. Op naar café De drie Gemeenten. Maar dit blijkt dicht. Later zie ik dat het 's vrijdags pas vanaf vijf uur geopend is. Gelukkig is de wc wel open. Frans arriveert iets later. We nemen wel even plaats op het terras voor een broodje. 

Dan maar door naar Bartlehiem. Daar is het café wel open. Uiteraard met de pet af drinken we daar koffie. Instappen is hier lastig. Zeker met een Ocean Cockpit. Ik laat me door hem helpen bij het instappen. Voor hem zelf komt alle hulp te laat. Hij stapt in en gelijk weer uit. Aan de verkeerde kant. Gelukkig heb ik een flink hoosvat. Met vereende krachten krijgen we de kano weer droog. Koud is het niet en Frans trekt alleen een droog shirt aan.

We gaan nu als een speer richting Dokkum. Even voorbij de Claercampsterbrug bij Raard zien we de watertoren. Voor mij een vertrouwd gezicht. In Dokkum moeten we voor de verandering linksom. Bij de Halvemaansbrug ligt een pontonbrug voor fietsers. Daar kunnen we niet langs. We hebben zo'n 45 kilometer afgelegd.

Frans zet hier zijn tent op. Er moeten ook veel kleren gedroogd worden. Hij gaat morgen alleen en in alle vroegte naar Leeuwarden. Opa wordt 100 en daar moet je bij zijn.

Frans naast zijn tent. Let op de drooglijn

Zelf neem ik alleen even een douche. Margriet komt mij ophalen. Maar eerst gaan we nog een hap eten bij De Posthoorn. Daarna vertrekken we naar Bolward. Nu komt De Centrale As goed van pas. Veertig minuten rijden.

Even aan de apparaten in de stoel van Ria Hoek-Bolt

Dag 6: zaterdag 29 juli, harde wind, eerst regenachtig en later zon.

Die nacht regent het flink. Margriet en ik vertrekken eerder naar Dokkum dan de bedoeling was. Half negen zijn we er. Vrijwel iedereen blijkt al vertrokken. Frans om 7:40. Jos heeft de kano's al naar de steiger gebracht. Kwart voor negen varen we. Dan is het gelukkig weer droog en dat lijkt het ook te blijven.

Jos en ik vertrekken uit Dokkum

Het is ploeteren tegen de wind in. Pas na een uur zijn we bij de Claercampster brug. Na twee uur en drie kwartier arriveren we in Bartlehiem. Ik doe er een uur langer over dan drie jaar geleden. Harde wind, slechtere conditie en een zwaardere kano. Frans blijkt om twintig over elf gearriveerd te zijn in de Prinsentuin. Hij had gisteravond al zijn laatste stempel en de medaille gekregen.

Wij stappen uit. Tijd voor mosterdsoep met spekjes. Slecht voor de gezondheid volgens Jos, maar wel lekker. We rekenen uit dat we het voor twee uur niet meer redden als we via Oudkerk varen. Dat wordt dus rechtdoor. Dat scheelt zo'n 4.4 kilometer. Het laatste stuk gaat relatief makkelijk. De Ee gaat nu meer richting zuidzuidwest. We kunnen nu goed schuilen voor de wind door langs de met riet begroeide oevers te varen. 

Even na half twee zijn we in Leeuwarden en kiezen positie bij de brug in de Dammelaan over de Ee. Ik meld onze aankomst aan Margriet. Zij staat met haar ouders te wachten bij de Noorderbrug. 

Margriets ouders bij de Noorderbrug

Weldra begint de intocht met wie op kop?

Per ongeluk aan het hoofd van de stoet. Wel makkelijk om snel uit te kunnen stappen

En natuurlijk als eerste bij de stempeltafel

De stempelkaart met medaille drie

De laatste etappe is zo'n 23 kilometer en dat brengt het totaal op 200 deze keer. En de volgende keer? Dan ben ik er - ijs en weder dienende - gewoon weer bij.