Op de plaats van de huidige Nicolaas kerk stond al in 1180 een vrouwenklooster van de benedictijner orde, het Sint-Nicolaasklooster. Dit klooster was een van de eerste kloosters in Friesland. Behalve nonnen, vestigden zich in de buurt ook begijnen, vrome katholieke vrouwen, die een kuis leven wilden leiden. In 1668 werd deze kerk gebouwd op de fundamenten van de oude kloosterkerk. De kerk is in 1816 gewijzigd. In 1896 is de toren aangepast.
Momenteel - november 2016 - wordt de vloer van de kerk gerestaureerd. Tegelijk worden ook de oude grafzerken aangepakt. Het gaat totaal om vijf grafzerken, van ongeveer 1641 tot 1722. Twee ervan zijn met een betonlaag bedekt. Deze laag wordt zo goed mogelijk verwijderd.
De grêfskriftekommisje heeft op 26 november deze kerk voor het eerst bezocht. Alle foto's zijn van Melle Koopmans.
Anno 1697 den 24 febrij is in den heere ontslapen den eerbare Aafke Sijbrens oudt in haar 36 iaar in leven huisvrouw van den ed Foeke Reijtsma ontfanger van Hemelumer Oldephaart en Noord:wolde ende leyt alhier begraven
Aafke Sijbrens was de tweede vrouw van Foeke Tjepkes Reitsma. Ze trouwden in 1694. Bij haar huwelijk wordt vermeld dat ze afkomstig is uit Arum. Vermoedelijk is ze de dochter van Siebren Siebrens en Doikje Pieters en op 22 januari 1660 gedoopt te Kimswerd.
Foeke Tjepkes werd op 21 november 1661 gedoopt te Ferwerd als zoon van Tjepke Foekes en Catalina Remmelts. Tjepke Foekes hertrouwde in 1668 te Heerenveen met Neeltje Bachers, afkomstig uit Hemelum. Opvallend is wel dat ze als lidmaat in Ferwerd aangeduid wordt als afkomstig uit Haarlem. Mogelijk zijn in de bronnen Haarlem en Hemelum door elkaar gehaald en kwam ze gewoon uit Haarlem.
Foeke was eerder getrouwd geweest met Siebrigje Andries met wie hij in 1689 een zoon Tjepke en in 1691 een dochter Catalijntje kreeg. Foeke trouwde in 1697 voor de derde keer met Taetske Thomas Dotinga.
In Hemelum was ook een eendenkooi. In 1730 koopt Foeke Reitsma de helft van de boerderij waar deze eendenkooi bij hoorde. Zijn zoon Tjepke verkoopt het aandeel weer in 1741.
Het linker mannenwapen op de grafzerk is van de familie Reitsma.
Dit wapen was volgend de heraldische databank al wel bekend van een lakzegel. De klavers staan dan 2 - 1 in plaats van 1 - 2.
Volgens wapenexpert R. Broersma: de kleuren van het wapen Reitsma / Reijtsma / Reytsma zijn (naast de Friese halve adelaar): II: doorsneden: a. in blauw een lelie, boven vergezeld van een omgekeerde wassenaar, alles van zilver; b. in zilver 3 groene klavers, geplaatst 1 en 2. Helmteken: een groene klaver (in de wapenboeken van Von Brucken Fock).
Het andere is een simpel boerenwapen met drie klavers.
Blijkens gegevens van zijn zoon Tjepke overleed Foeke in mei 1734.
A[o 173]4 ... ende ... ...os ... ont... ...n... ...er o... ... oudt ... ...den .... hier [begraven]
De tekst hebben we niet verder kunnen ontcijferen. Zeer waarschijnlijk ligt hier Foeke Tjepkes Reitsma begraven. Het is in ieder geval het familiewapen Reitsma.
Anno 1722 den 17 april is in den heere ontslapen den eerbare Catalina Reitsma oudt in haar 21 iaar in leven huisvrouw van den ed: Alexander Sanders en leit alhier begraven
Catalina Reitsma is de dochter van Foeke Tjepkes Reitsma en diens tweede vrouw Taetske Thomas Dotinga. Ze is in 1721 getrouwd met Alexander Jelles Sanders. Deze Alexander hertrouwt in 1723 met Idske Sienes Algra uit Bolsward. Ze liggen daar ook begraven in de Martinikerk.
Ao 1744 den 31 maart is gestorven in 't neegen en veertigste jaar syns ouderdoms Alexander Sanders in leven regerende raadsman en rentemeester van de stadt Bolswaerdt en leit alhier begraven
Ao 1759 den 17 november is in den heere gerust de deugdrijke Itske Synes Algra wedu van boven genoemde Alexander Sanders oud 66 jaren en leit alhier begraven
De naam van zijn eerste vrouw Catalina wordt hier niet meer genoemd. Het wapen is weer van de familie Reitsma.
Den [18 april 1743 is in den] heere ontslapen ds Christianus Nethenus oudt oudt 64 iaar en 6 maanden en 22 dagen na al voor en 37 ... vroom den dienst in dese ... waar ...ten hebben ... hier begraven
...
Deze zerk is van de betonlaag ontdaan. Het mannenwapen is niet goed te zien. Het vrouwenwapen is een dubbele adelaar.
Dominee Christianus Nethenus was hier dominee van 1705 tot 1743.
Hij trouwde in 1705 met Johanna Verhoek. De nagenoeg onleesbare tekst heeft waarschijnlijk op haar betrekking.
... [1641] ... [in] Christo ontslapen den eedele eerentphesten ir Siovrdt van Aylva in syn leve grietman van Himmelumer Oldephaert en Noortwolde alsmede ghedepvteerde staten van Frieslant en is alhier begraven
Anno 1660 den 6 april is seer christelijcken in den heere ontslapen de wel edele heer ir Iohan van Aylva in leven grietman van Hemelumer Oldephaert en Noordwolde ... rvende
...
Onderaan staat een helaas onleesbaar Lijns gedicht. Alleen fragmenten zijn zichtbaar. Het gaat om vader en zoon Sjoerd en Johannes van Aylva, beide ooit grietman van de gemeente Hemelummer Oldepahert en Noordwolde.
De beide nu zichtbare familiewapens zijn Tietema (de moeder van Sjoerd van Aylva)
en
Holdinga (de moeder van Wikje van Walta)
Aan de andere kant hebben we het wapen Walta aangetroffen.
Het vierde wapen is niet te zien. In het midden zien we de wapens Aylva en Walta. Van het wapen Aylva zijn alleen de bovenste ster en de adelaar goed te zien.
De grêfskriftekommisje heeft op 26 november deze kerk voor het eerst bezocht. Alle foto's zijn van Melle Koopmans.
Grafzerk 1
Anno 1697 den 24 febrij is in den heere ontslapen den eerbare Aafke Sijbrens oudt in haar 36 iaar in leven huisvrouw van den ed Foeke Reijtsma ontfanger van Hemelumer Oldephaart en Noord:wolde ende leyt alhier begraven
Aafke Sijbrens was de tweede vrouw van Foeke Tjepkes Reitsma. Ze trouwden in 1694. Bij haar huwelijk wordt vermeld dat ze afkomstig is uit Arum. Vermoedelijk is ze de dochter van Siebren Siebrens en Doikje Pieters en op 22 januari 1660 gedoopt te Kimswerd.
Foeke Tjepkes werd op 21 november 1661 gedoopt te Ferwerd als zoon van Tjepke Foekes en Catalina Remmelts. Tjepke Foekes hertrouwde in 1668 te Heerenveen met Neeltje Bachers, afkomstig uit Hemelum. Opvallend is wel dat ze als lidmaat in Ferwerd aangeduid wordt als afkomstig uit Haarlem. Mogelijk zijn in de bronnen Haarlem en Hemelum door elkaar gehaald en kwam ze gewoon uit Haarlem.
Foeke was eerder getrouwd geweest met Siebrigje Andries met wie hij in 1689 een zoon Tjepke en in 1691 een dochter Catalijntje kreeg. Foeke trouwde in 1697 voor de derde keer met Taetske Thomas Dotinga.
In Hemelum was ook een eendenkooi. In 1730 koopt Foeke Reitsma de helft van de boerderij waar deze eendenkooi bij hoorde. Zijn zoon Tjepke verkoopt het aandeel weer in 1741.
Het linker mannenwapen op de grafzerk is van de familie Reitsma.
Dit wapen was volgend de heraldische databank al wel bekend van een lakzegel. De klavers staan dan 2 - 1 in plaats van 1 - 2.
Volgens wapenexpert R. Broersma: de kleuren van het wapen Reitsma / Reijtsma / Reytsma zijn (naast de Friese halve adelaar): II: doorsneden: a. in blauw een lelie, boven vergezeld van een omgekeerde wassenaar, alles van zilver; b. in zilver 3 groene klavers, geplaatst 1 en 2. Helmteken: een groene klaver (in de wapenboeken van Von Brucken Fock).
Het andere is een simpel boerenwapen met drie klavers.
Blijkens gegevens van zijn zoon Tjepke overleed Foeke in mei 1734.
Grafzerk 2
A[o 173]4 ... ende ... ...os ... ont... ...n... ...er o... ... oudt ... ...den .... hier [begraven]
De tekst hebben we niet verder kunnen ontcijferen. Zeer waarschijnlijk ligt hier Foeke Tjepkes Reitsma begraven. Het is in ieder geval het familiewapen Reitsma.
Grafzerk 3
Anno 1722 den 17 april is in den heere ontslapen den eerbare Catalina Reitsma oudt in haar 21 iaar in leven huisvrouw van den ed: Alexander Sanders en leit alhier begraven
Catalina Reitsma is de dochter van Foeke Tjepkes Reitsma en diens tweede vrouw Taetske Thomas Dotinga. Ze is in 1721 getrouwd met Alexander Jelles Sanders. Deze Alexander hertrouwt in 1723 met Idske Sienes Algra uit Bolsward. Ze liggen daar ook begraven in de Martinikerk.
Ao 1744 den 31 maart is gestorven in 't neegen en veertigste jaar syns ouderdoms Alexander Sanders in leven regerende raadsman en rentemeester van de stadt Bolswaerdt en leit alhier begraven
Ao 1759 den 17 november is in den heere gerust de deugdrijke Itske Synes Algra wedu van boven genoemde Alexander Sanders oud 66 jaren en leit alhier begraven
De naam van zijn eerste vrouw Catalina wordt hier niet meer genoemd. Het wapen is weer van de familie Reitsma.
Grafzerk 4
Den [18 april 1743 is in den] heere ontslapen ds Christianus Nethenus oudt oudt 64 iaar en 6 maanden en 22 dagen na al voor en 37 ... vroom den dienst in dese ... waar ...ten hebben ... hier begraven
...
Deze zerk is van de betonlaag ontdaan. Het mannenwapen is niet goed te zien. Het vrouwenwapen is een dubbele adelaar.
Hij trouwde in 1705 met Johanna Verhoek. De nagenoeg onleesbare tekst heeft waarschijnlijk op haar betrekking.
Grafzerk 5
Anno 1660 den 6 april is seer christelijcken in den heere ontslapen de wel edele heer ir Iohan van Aylva in leven grietman van Hemelumer Oldephaert en Noordwolde ... rvende
...
Onderaan staat een helaas onleesbaar Lijns gedicht. Alleen fragmenten zijn zichtbaar. Het gaat om vader en zoon Sjoerd en Johannes van Aylva, beide ooit grietman van de gemeente Hemelummer Oldepahert en Noordwolde.
De beide nu zichtbare familiewapens zijn Tietema (de moeder van Sjoerd van Aylva)
en
Holdinga (de moeder van Wikje van Walta)
Aan de andere kant hebben we het wapen Walta aangetroffen.
Het vierde wapen is niet te zien. In het midden zien we de wapens Aylva en Walta. Van het wapen Aylva zijn alleen de bovenste ster en de adelaar goed te zien.
Reacties