Begin 2014 is de kerk van Spannum gerestaureerd. De vloer is er uit en er zijn grafzerken te voorschijn gekomen.
Namens de grêfskriftekommisje fan 'e Fryske Akademy hebben Melle Koopmans en Meint Tangerman op 11 februari 2014 een eerste onderzoek gedaan: er liggen zeker dertien onbekende grafzerken. Dat is dus veel meer dan de twee die er bekend waren. Alle foto's van de grafzerken zijn overigens van Melle Koopmans
Wat was er bekend? Twee grafzerken zoals gezegd.
De eerste bekende zerk is van een echtpaar Roorda Hottinga. Daarvan is de tekst uitgebreid met een gedicht in het Latijn en de initialen van de steenhouwer Vincent Lucas:
1)
V 1551 L
Int jaar onses heren MV en L den II octobris sterf de erentfeste Sibrant van Roerda
Int jaar onses heren MV XXXIX den XIIII april sterf die eerbare Harynck Hottigha sij wijf
Post varie fus.s belloque & pace labores,
Cu patria iussa saepe levasset ope,
Sibradu Roerda post fata senilia, nati
Hoc tumulo & titulo coposvere patre
Cosilijs animisques pare quo stemate, dicat
Patria, quae sensit cucta, viator abi
2)
Ao 1609 de 21 april sterf Hijs Doedes dochter olt int 12 iaer
Hiske Doedes zou wel eens een dochter van het echtpaar van grafzerk 3 kunnen zijn.
3)
Ao 1630 den 28 decemr sterf de eersamen Doede Saeckelesz olt 74 iaeren
Ao 1611 de 16 iannevarius sterf de erbare Tryn Dircksdo syn wif olt 41 iaer
De ouders van Doede Sakeles, Sakele Ruurds en Sjoerdje Fongers, en zijn broer Sybrand liggen in de kerk van Itens begraven. Zus Trijntje, gehuwd met Ynte van Kingma in Zweins, broer Aelse in Baard en Ruurd in Kubaard.
Andries Koornstra maakt ons attent op de informatie over stem 7 van Itens uit het Boerderijenboek Hennaarderadeel. Daar komt deze familie uitvoerig aan bod. We vinden er nog veel meer gegevens vermeld (blz.30 en verder).
4)
Ao 1617 de 12 september sterf de eersamen Iohannis Sibrens zoon olt 78 iaer en leit hier begraven
Johannes Siebrens is de man die ook als kerkvoogd genoemd wordt op de klok uit 1590 (zie onderaan). Via Anne van het Tresoar Forum krijg ik door dat deze wel Johannes Siebrens wel eens de man zou kunnen zijn die in de Quaclappen1600-1612 genoemd wordt. Hij heeft daar als echtgenote Folku Claas dr.
5)
F D D D
Ao 1623 de 27 decembe sterf de eersamen Dirck Doedesz olt 21 iaer
Ao 1624 de 7 ianuarius sterf de eersame Fonger Doedesz olt 18 iaer
Beide zijn zoons van Doede Sakeles en Trijntje Dirks van steen 3.
6)
Ao 1631 de 5 augustij starf de eersame ma Eelcke Iacobs Duinterp out int 52 iaer en leit hier begraven met 8 kijnders
Bidt foor die sijel
Aanvullingen van LH: Eelcke Douwes trouwt in 1631 met Rinck Douwes. In 1640 zit zij als zijn weduwe op stem 4 van Spannum (de boerderij met de naam Klein Duinterp).
7)
Anno 1634 den 20 september sterd den eersamen man Sicke Herkesz out 43 iaer ende leit alhier begraven
Sicke Herckes was boer op Roppert en getrouwd met Brechtje Jans. Zij overleed in 1639 volgens het boerderijenboek van Hennaarderadeel.
8)
Den 7 ianuary 1694 is in den heere gerust den eersamen Baucke Fransen Fopma in leeven keerckvooghd tot Spannom out 36 iaren en leit alhier begraven
Den 26 iuny 1694 stierf een iongeling Baucke Bauckes out 4 weeken en 4 dagen en leit alhier begraven
't Iaer 1744 den 12 mey is gestorven de eerbaare Lolk Wilkes wedue van Bauke Fransen Fopma out in haar 88 ste iaar en is hier begraven
Lolk Wilkes is een dochter van Wilke Hebbes Wolcama en Trijntje Sipkes Fopma. Op http://www.genealogieonline.nl/stamboom-jellema/I45013.php vinden we haar leeftijd vemeld als 89 maar dat klopt dus niet.
9)
Anno 1731 den 3 april is in den heere gerust de eersaame Claes Pytters oudt in syn 18ste iaer en leit alhier begraven
Uiteindelijk bleek de rest van de steen ook aanwezig. Pieter Klases is een zoon van Pieter Klases en Trijntje Baukes Fopma.
10)
1709 den 20 julius is in de heere gerust de eerbaare Claeske Bauckes oud in haer 22 jaer
1711 den 2 aprilis is in de heere gerust de eerbaare Bauckien Pytters olt [3] jaer en 4 maenden
1711 den 8 november is in de heere gerust de eerbaare Klaeske Pytters oud [1] iaer en 8 maenden en leggen alhier begraven
Klaaske Baukes Fopma is de dochter van Bauke Franses Fopma van zerk 8. De andere twee zijn dochters van Pieter Klases en Trijntje Baukes Fopma.
11)
Ao 1721 den 16 november is in den heere gerust de eersame Claes Pijtters oudt 80 jaer en leyd alhier begraven
12)
Anno 1738 de 5de juny 's avonds te 10 uur is in den heere gerust den eerw. gods. do Gerardus Noordbeek in leven bedienaar des godlyken woords eerst 15 jaar te Oudeberkoop en daarna 16 jaar te Minnerscha in 't 51 ste jaar sijns ouderdoms leid alhier begraven
Joke Andriessen legt de link met Spannum; in 1711 trouwt Gerardus Noordbeek met Liesbeth Baukes Fopma, een dochter van Bauke Franses Fopma van zerk 8 en een zuster van Klaaske Baukes Fopma van zerk 10. Ze staat evenwel niet op zijn zerk vermeld. We hebben ook geen zerk van haar teruggevonden.
Wel kreeg ik van Pieter de Jong nog een document - met waterschade - waaruit blijkt dat Gerardus Noordbeek als dominee in Oldeberkoop heeft gestaan.
13)
1778 den 17 january is in den heere gerust Albert Frederici in den ouderdom van 25 jaaren 5 maanden en legt alhier begraven
1778 den 2 september zijn alhier begraven Cornelis Frederici in den ouderdom van 62 jaar en 10 maanden en zijn vrouw Tettje Schotanus in den ouderdom van 63 jaar en 8 maanden en verwagten een zaligen opstandinge
Cornelis Alberts Frederici was schoolmeester te Spannum.
Zie http://www.fryske-akademy.nl/fileadmin/Afbeeldingen/Hoofdpagina/pdf_files/hennaarderadeel.pdf:
In 1748 stond hier mr. Cornelis A. Frededici, schooldienaar en ontvanger. Hij was ook
dorprechter, in 1768 bijv. Zijn vrouw heette Tettie Douwes Schotanus. In 1767 was hij hier
nog. Hij was ook koopman in manufacturen. In 1777 was hij hier nog, maar in maart 1779 is
sprake van de overledene Cornelis Frederici.
Ao 1793 den 15 may is overleeden den huisman Bauke Fransen Fopma in leven kerkvoogd te Spannum circa 76 jaaren
Ao 1798 den 29 january is overleeden deszelfs huisvrouwe Seerpk Douwes Schotanis oud ruim 72 jaaren en liggen hier begraven
Tetje en Seerpke Schotanus zijn zusters en dochters van Douwe Bernardus Schotanus, chirurgijn.
15)
[1]762 den 3 maert is overleden den eersame Hiske Ians in leven huisvrouw van Pyter Doedes oud omtrent 61 iaeren alhier begraven
De tekst van deze zerk was al bekend. Deze zerk wordt vermeld in Roorda. Ze lag oorspronkelijk op het kerkhof maar was verplaatst naar een plaats voor een stal naast de kerk. Pieter Doedes en Hiske Jans trouwden 1727 te Franeker.
16)
1632 Bregtje Gerrits
Deze tekst is door Henk Zeinstra gevonden op Tresoar. De zerk lag oorspronkelijk net als de vorige op het kerkhof maar was verplaatst naar een plaats voor een stal naast de kerk.
17)
... april is ... ersamen ... Lewues ... h begrave... ...
We kunnen deze persoon nog niet thuisbrengen.
18)
Zie de vorige foto.
... iuny sterf die ... Doede Saeckles ... ..er en leit hier [begra]ven
Het zal hier wel een dochter van Doede Sakeles en Trijntje Dirks betreffen.
19)
1778 den 23 may is in den heere gerust Rigtie Fransen Fopma huisvrouw van Willem Hessels in den ouderdom van 56 jaren en 5 maanden en leit alhier begraven verwagtende een zalige opstandinge
Willem Hessels werd in 1731 te Winsum geboren als de zoon van Hessel Willems en Gretske Hoites.
20)
1809 den 7 februarius is overleden Douwe Baukes Fopma in leven kerkvoogd te Spannum in den ouderdom van 49 jaren en ligt alhier begraven
21)
1796 den 20 november is in den ouderdom van ruim [4]4 jaar overleeden Lijsbert Sytses K[ooi]stra in leeven huisvrouw van Sjoerd Symons Ypma tot Nieuwland en leit alhier begraven
Lijsbert is een dochter van Rigtie Fransen Fopma van zerk 19 en Sietse Eelkes Kooistra.
========================================================================
De zadeldaktoren dateert uit de 15e eeuw. In de toren hangen twee klokken: een klok uit 1590 van Thomas Both:
Wilcko van Hollinga Kempo van Donya heerschappen Johannes Sybrantsoen Jan Jansoen kerckvoechden Thomas Both me fecit 1590
en een klok uit 1620 van Hans Falck:
In't jaer ons heeren ende salickmaeker Jesu Christi duysent zes hondert ende twintig heeft mij Hans Falck van Neurenberg ghegotten
Dierck Simons
Lolcke Folckers kerkvoght
Jan Dierckx kerkvoght
Gheorg vrijheer van Schwartzenberg
In de kerk zelf vinden we een houten gedenkbord met als opschrift:
Spanom
An. 1729 is deese kerck vernieudt, als kerckvoogden waaren Jan Leenerts en Claas Japicks, door Rinse Wobbes betimmert.
Volgens een gevelsteen met onder meer Edzard van Sminia, werd de toren in 1742 vernieuwd:
In 't jaar 1742 is deze Toren vernieuwd en verbetert onder de Ed: Heer EDZARD van SMINIA,Grietman over Hennaarderadeel && en Gentuis Hesselius, Predikant te Edens en Spannum, de Kerkvn Jan Leenerds & Frans Baukes
========================================================================
In de kerk ligt onder meer Doede Sakeles met zijn vrouw en een aantal van hun kinderen begraven. Doede Sakeles en zijn familieleden worden herhaaldelijk genoemd in allerlei processen uit die tijd (zie de Quaclappen). De zerken van verschillende van zijn familieleden vinden we hier in de omgeving. We hebben het een en ander in onderstaand schema gezet.
========================================================================
In de kerk van Spannum zijn inmiddels ook resten gevonden van een gebrandschilderd raam. Zie onderstaande foto.
Namens de grêfskriftekommisje fan 'e Fryske Akademy hebben Melle Koopmans en Meint Tangerman op 11 februari 2014 een eerste onderzoek gedaan: er liggen zeker dertien onbekende grafzerken. Dat is dus veel meer dan de twee die er bekend waren. Alle foto's van de grafzerken zijn overigens van Melle Koopmans
Wat was er bekend? Twee grafzerken zoals gezegd.
De eerste bekende zerk is van een echtpaar Roorda Hottinga. Daarvan is de tekst uitgebreid met een gedicht in het Latijn en de initialen van de steenhouwer Vincent Lucas:
1)
V 1551 L
Int jaar onses heren MV en L den II octobris sterf de erentfeste Sibrant van Roerda
Int jaar onses heren MV XXXIX den XIIII april sterf die eerbare Harynck Hottigha sij wijf
Post varie fus.s belloque & pace labores,
Cu patria iussa saepe levasset ope,
Sibradu Roerda post fata senilia, nati
Hoc tumulo & titulo coposvere patre
Cosilijs animisques pare quo stemate, dicat
Patria, quae sensit cucta, viator abi
2)
Ao 1609 de 21 april sterf Hijs Doedes dochter olt int 12 iaer
Hiske Doedes zou wel eens een dochter van het echtpaar van grafzerk 3 kunnen zijn.
3)
Ao 1630 den 28 decemr sterf de eersamen Doede Saeckelesz olt 74 iaeren
Ao 1611 de 16 iannevarius sterf de erbare Tryn Dircksdo syn wif olt 41 iaer
De ouders van Doede Sakeles, Sakele Ruurds en Sjoerdje Fongers, en zijn broer Sybrand liggen in de kerk van Itens begraven. Zus Trijntje, gehuwd met Ynte van Kingma in Zweins, broer Aelse in Baard en Ruurd in Kubaard.
Andries Koornstra maakt ons attent op de informatie over stem 7 van Itens uit het Boerderijenboek Hennaarderadeel. Daar komt deze familie uitvoerig aan bod. We vinden er nog veel meer gegevens vermeld (blz.30 en verder).
4)
Ao 1617 de 12 september sterf de eersamen Iohannis Sibrens zoon olt 78 iaer en leit hier begraven
Johannes Siebrens is de man die ook als kerkvoogd genoemd wordt op de klok uit 1590 (zie onderaan). Via Anne van het Tresoar Forum krijg ik door dat deze wel Johannes Siebrens wel eens de man zou kunnen zijn die in de Quaclappen1600-1612 genoemd wordt. Hij heeft daar als echtgenote Folku Claas dr.
5)
F D D D
Ao 1623 de 27 decembe sterf de eersamen Dirck Doedesz olt 21 iaer
Ao 1624 de 7 ianuarius sterf de eersame Fonger Doedesz olt 18 iaer
Beide zijn zoons van Doede Sakeles en Trijntje Dirks van steen 3.
6)
Ao 1631 de 5 augustij starf de eersame ma Eelcke Iacobs Duinterp out int 52 iaer en leit hier begraven met 8 kijnders
Bidt foor die sijel
Aanvullingen van LH: Eelcke Douwes trouwt in 1631 met Rinck Douwes. In 1640 zit zij als zijn weduwe op stem 4 van Spannum (de boerderij met de naam Klein Duinterp).
7)
Anno 1634 den 20 september sterd den eersamen man Sicke Herkesz out 43 iaer ende leit alhier begraven
Sicke Herckes was boer op Roppert en getrouwd met Brechtje Jans. Zij overleed in 1639 volgens het boerderijenboek van Hennaarderadeel.
8)
Den 7 ianuary 1694 is in den heere gerust den eersamen Baucke Fransen Fopma in leeven keerckvooghd tot Spannom out 36 iaren en leit alhier begraven
Den 26 iuny 1694 stierf een iongeling Baucke Bauckes out 4 weeken en 4 dagen en leit alhier begraven
't Iaer 1744 den 12 mey is gestorven de eerbaare Lolk Wilkes wedue van Bauke Fransen Fopma out in haar 88 ste iaar en is hier begraven
Lolk Wilkes is een dochter van Wilke Hebbes Wolcama en Trijntje Sipkes Fopma. Op http://www.genealogieonline.nl/stamboom-jellema/I45013.php vinden we haar leeftijd vemeld als 89 maar dat klopt dus niet.
9)
Anno 1731 den 3 april is in den heere gerust de eersaame Claes Pytters oudt in syn 18ste iaer en leit alhier begraven
Uiteindelijk bleek de rest van de steen ook aanwezig. Pieter Klases is een zoon van Pieter Klases en Trijntje Baukes Fopma.
10)
1709 den 20 julius is in de heere gerust de eerbaare Claeske Bauckes oud in haer 22 jaer
1711 den 2 aprilis is in de heere gerust de eerbaare Bauckien Pytters olt [3] jaer en 4 maenden
1711 den 8 november is in de heere gerust de eerbaare Klaeske Pytters oud [1] iaer en 8 maenden en leggen alhier begraven
Klaaske Baukes Fopma is de dochter van Bauke Franses Fopma van zerk 8. De andere twee zijn dochters van Pieter Klases en Trijntje Baukes Fopma.
11)
Ao 1721 den 16 november is in den heere gerust de eersame Claes Pijtters oudt 80 jaer en leyd alhier begraven
12)
Anno 1738 de 5de juny 's avonds te 10 uur is in den heere gerust den eerw. gods. do Gerardus Noordbeek in leven bedienaar des godlyken woords eerst 15 jaar te Oudeberkoop en daarna 16 jaar te Minnerscha in 't 51 ste jaar sijns ouderdoms leid alhier begraven
Joke Andriessen legt de link met Spannum; in 1711 trouwt Gerardus Noordbeek met Liesbeth Baukes Fopma, een dochter van Bauke Franses Fopma van zerk 8 en een zuster van Klaaske Baukes Fopma van zerk 10. Ze staat evenwel niet op zijn zerk vermeld. We hebben ook geen zerk van haar teruggevonden.
Wel kreeg ik van Pieter de Jong nog een document - met waterschade - waaruit blijkt dat Gerardus Noordbeek als dominee in Oldeberkoop heeft gestaan.
13)
1778 den 17 january is in den heere gerust Albert Frederici in den ouderdom van 25 jaaren 5 maanden en legt alhier begraven
1778 den 2 september zijn alhier begraven Cornelis Frederici in den ouderdom van 62 jaar en 10 maanden en zijn vrouw Tettje Schotanus in den ouderdom van 63 jaar en 8 maanden en verwagten een zaligen opstandinge
Cornelis Alberts Frederici was schoolmeester te Spannum.
Zie http://www.fryske-akademy.nl/fileadmin/Afbeeldingen/Hoofdpagina/pdf_files/hennaarderadeel.pdf:
In 1748 stond hier mr. Cornelis A. Frededici, schooldienaar en ontvanger. Hij was ook
dorprechter, in 1768 bijv. Zijn vrouw heette Tettie Douwes Schotanus. In 1767 was hij hier
nog. Hij was ook koopman in manufacturen. In 1777 was hij hier nog, maar in maart 1779 is
sprake van de overledene Cornelis Frederici.
14)
Ao 1793 den 15 may is overleeden den huisman Bauke Fransen Fopma in leven kerkvoogd te Spannum circa 76 jaaren
Ao 1798 den 29 january is overleeden deszelfs huisvrouwe Seerpk Douwes Schotanis oud ruim 72 jaaren en liggen hier begraven
Tetje en Seerpke Schotanus zijn zusters en dochters van Douwe Bernardus Schotanus, chirurgijn.
15)
[1]762 den 3 maert is overleden den eersame Hiske Ians in leven huisvrouw van Pyter Doedes oud omtrent 61 iaeren alhier begraven
De tekst van deze zerk was al bekend. Deze zerk wordt vermeld in Roorda. Ze lag oorspronkelijk op het kerkhof maar was verplaatst naar een plaats voor een stal naast de kerk. Pieter Doedes en Hiske Jans trouwden 1727 te Franeker.
16)
1632 Bregtje Gerrits
Deze tekst is door Henk Zeinstra gevonden op Tresoar. De zerk lag oorspronkelijk net als de vorige op het kerkhof maar was verplaatst naar een plaats voor een stal naast de kerk.
17)
... april is ... ersamen ... Lewues ... h begrave... ...
We kunnen deze persoon nog niet thuisbrengen.
18)
Zie de vorige foto.
... iuny sterf die ... Doede Saeckles ... ..er en leit hier [begra]ven
Het zal hier wel een dochter van Doede Sakeles en Trijntje Dirks betreffen.
19)
1778 den 23 may is in den heere gerust Rigtie Fransen Fopma huisvrouw van Willem Hessels in den ouderdom van 56 jaren en 5 maanden en leit alhier begraven verwagtende een zalige opstandinge
Willem Hessels werd in 1731 te Winsum geboren als de zoon van Hessel Willems en Gretske Hoites.
20)
1809 den 7 februarius is overleden Douwe Baukes Fopma in leven kerkvoogd te Spannum in den ouderdom van 49 jaren en ligt alhier begraven
21)
1796 den 20 november is in den ouderdom van ruim [4]4 jaar overleeden Lijsbert Sytses K[ooi]stra in leeven huisvrouw van Sjoerd Symons Ypma tot Nieuwland en leit alhier begraven
Lijsbert is een dochter van Rigtie Fransen Fopma van zerk 19 en Sietse Eelkes Kooistra.
========================================================================
De zadeldaktoren dateert uit de 15e eeuw. In de toren hangen twee klokken: een klok uit 1590 van Thomas Both:
Wilcko van Hollinga Kempo van Donya heerschappen Johannes Sybrantsoen Jan Jansoen kerckvoechden Thomas Both me fecit 1590
en een klok uit 1620 van Hans Falck:
In't jaer ons heeren ende salickmaeker Jesu Christi duysent zes hondert ende twintig heeft mij Hans Falck van Neurenberg ghegotten
Dierck Simons
Lolcke Folckers kerkvoght
Jan Dierckx kerkvoght
Gheorg vrijheer van Schwartzenberg
In de kerk zelf vinden we een houten gedenkbord met als opschrift:
Spanom
An. 1729 is deese kerck vernieudt, als kerckvoogden waaren Jan Leenerts en Claas Japicks, door Rinse Wobbes betimmert.
Volgens een gevelsteen met onder meer Edzard van Sminia, werd de toren in 1742 vernieuwd:
In 't jaar 1742 is deze Toren vernieuwd en verbetert onder de Ed: Heer EDZARD van SMINIA,Grietman over Hennaarderadeel && en Gentuis Hesselius, Predikant te Edens en Spannum, de Kerkvn Jan Leenerds & Frans Baukes
========================================================================
In de kerk ligt onder meer Doede Sakeles met zijn vrouw en een aantal van hun kinderen begraven. Doede Sakeles en zijn familieleden worden herhaaldelijk genoemd in allerlei processen uit die tijd (zie de Quaclappen). De zerken van verschillende van zijn familieleden vinden we hier in de omgeving. We hebben het een en ander in onderstaand schema gezet.
========================================================================
In de kerk van Spannum zijn inmiddels ook resten gevonden van een gebrandschilderd raam. Zie onderstaande foto.
Reacties