Doorgaan naar hoofdcontent

De winning van aardgas en de aardbevingen in Groningen in grafieken; bijgewerkt 11-01-2018

De aardbevingen boven het gasveld van Slochteren

Neemt het aantal aardschokken af na de maatregelen? Als we de tussenstand van dit jaar vergelijken met de laatste tien jaar zien we voor de hele provincie Groningen dit:

jaar aantal groter of gelijk 2.5
2005 31 0
2006 49 2
2007 30 1
2008 40 2
2009 44 3
2010 39 2
2011 83 3
2012 95 1
2013 121 5
2014 83 5
2015 113 2
2016 119 0
2017 128 1
2018 2 1

Na het onrustige jaar 2013 zitten we nog niet weer op het niveau van de relatief kalme jaren van voor 2011. In 2014 hadden we 83 bevingen boven het gasveld van Slochteren. Wel zien we dat jaar nog behoorlijk wat fikse bevingen van boven de 2,5: 5 stuks, net zo veel als in 2013. In 2016 en 2017 neemt het aantal zwaardere bevingen af. In 2017 lijken we weer een opwaartse trend te zien. Voor 2018 zitten we op 2 bevingen waarvan één boven de 2,5. In de grafiek beneden zien we ook nog weinig verandering in het algemene beeld van de afgelopen jaren..

Algemeen

De aardbevingen in Noordoost-Groningen veroorzaken veel schade aan woningen omdat ze zich voordoen op gemiddeld slechts drie kilometer onder het aardoppervlak. Dit gemiddelde is trouwens een schatting van het KNMI. Er kunnen bevingen zijn die zich veel dichter aan de oppervlakte voordoen.

Bovendien zorgt de kleigrond voor een golvende werking aan het oppervlak wat er eveneens voor zorgt dat de schade aan huizen en gebouwen vaak aanzienlijk is. De intensiteit is dus heviger dan bij een zogenaamde tektonische aardbeving die op veel grotere diepte - vaak rond de dertig kilometer - plaatsvindt.

Voor de intensiteit wordt de schaal van Mercalli gebruikt. Deze schaal loopt van 1 tot en met 12. Een beschrijving is te vinden via Wikipedia:

Sterkte
Uitwerking/Gevolgen
1Niet gevoeld, slechts door seismometers geregistreerd
2Nauwelijks gevoeld, alleen onder gunstige omstandigheden gevoeld.
3Zwak, door enkele personen gevoeld. Trilling als van voorbijgaand verkeer.
4Vrij sterk, door velen gevoeld. Trillingen als van zwaar verkeer. Rammelen van ramen en deuren
5Sterk, algemeen gevoeld. Opgehangen voorwerpen slingeren. Slapende mensen worden wakker.
6Lichte schade. Schrikreacties. Voorwerpen in huis vallen om. Lichte schade aan minder solide huizen.
7Behoorlijke schade. Schade aan veel gebouwen. Schoorstenen breken af. Golven in vijvers. Kerkklokken geven geluid.
8Zware schade. Algehele paniek. Algemene schade aan gebouwen. Zwakke bouwwerken gedeeltelijk vernield.
9Verwoestend. Veel gebouwen zwaar beschadigd. Schade aan funderingen. Ondergrondse pijpleidingen breken.
10Buitengewoon verwoestend en extreme schade. Verwoesting van vele gebouwen. Schade aan dammen en dijken. Grondverplaatsing en scheuren in de aarde.
11Catastrofaal. Algemene verwoesting van gebouwen. Rails worden verbogen. Ondergrondse leidingen vernield.
12Buitengewoon catastrofaal. Algemene verwoesting. Verandering in het landschap. Scheuren in rotsen. Talloze vernielingen

Er wordt ook nog wel een andere maat voor dit soort bevingen gebruikt PGA: (peak ground accelaration). In Wikipedia vinden we daarvoor de volgende tabel:

Instrumental IntensityAcceleration(g)Velocity(cm/s)Perceived ShakingPotential Damage
I< 0.0017< 0.1Not feltNone
II-III0.0017 - 0.0140.1 - 1.1WeakNone
IV0.014 - 0.0391.1 - 3.4LightNone
V0.039 - 0.0923.4 - 8.1ModerateVery light
VI0.092 - 0.188.1 - 16StrongLight
VII0.18 - 0.3416 - 31Very strongModerate
VIII0.34 - 0.6531 - 60SevereModerate to heavy
IX0.65 - 1.2460 - 116ViolentHeavy
X+> 1.24> 116ExtremeVery heavy
De zwaarste beving tot nu toe, die bij Huizinge, had volgens een NAM rapport een maximum van 0,085 g of 3,45 cm/s, Dat betekent dat de perceived shaking dus sterk was. De Potential Damage wordt als licht aangemerkt.

In 2017 is het KNMI met een hazardkaart gekomen voor het gebied. De kaart geeft de kans op een aardbeving van een bepaalde intensiteit aan.



De algehele schade zou evenwel vooral het gevolg zijn van het grote aantal opeenvolgende bevingen: een stapeleffect, vele kleintjes zouden ook hier één grote maken. Ik heb nergens kunnen vaststellen of deze bewering ook klopt.

Rond half oktober 2015 kwam het KNMI met de volgende verwachting:
Contouren van de maximaal te verwachten versnelling van de bodem in Groningen die eens in de 475 jaar overschreden kan worden. In de gemeente Loppersum is het maximum afgenomen van 0,42 naar 0,36g (versnelling van de zwaartekracht).


Bron: KNMI

Dat is nog altijd 4 keer zo zwaar als de beving bij Huizinge.

Ik heb nu in Excel een bellengrafiek gemaakt waarop ik de magnitude van de bevingen (volgens de schaal van Richter) uitzet tegen de datum ervan. De grootte van de bellen geeft de intensiteit van de beving aan: hoe groter, hoe meer schade.

Het is in de grafiek duidelijk te zien hoe met de jaren de bevingen in frequentie en intensiteit toenemen. De bevingen met een magnitude kleiner dan 1 op de schaal van Richter heb ik hier overigens weggelaten. Ook deze bevingen nemen toe in frequentie.

De bron voor de data is het KNMI.



Opvallend is dat er in de jaren 2005-2009 (er wordt dan veel minder gas uit het veld van Slochteren gepompt) minder zware en intensieve bevingen plaatsvinden. In de grafiek valt verder vooral op dat het aantal bevingen in kracht en intensiteit toeneemt aan het eind van de periode. Een en ander valt samen met de verhoogde productie uit het gasveld van Slochteren (zie grafiek onder).

De gegevens van de bevingen van 2,5 op de schaal van Richter en zwaarder boven het gasveld van Slochteren (bron: KNMI):

Datum
Lokatie
Intensiteit
Magnitude
Diepte
1-7-1994 Stedum 1,0 2,7 3,0
30-7-1994 Middelstum 4,5 2,7 1,0
15-2-1998
't Zandt 3,0 2,6 3,0
12-6-2000 Loppersum 2,0 2,5 3,0
15-6-2000 Siddeburen 2,0 2,5 3,0
12-9-2001
Noordzee 1,0 3,1 3,0
27-9-2003
Westeremden 1,0 2,7 3,0
24-10-2003 Hoeksmeer 4,5 3,0 3,0
10-11-2003 Stedum 4,5 3,0 3,0
16-11-2003 Stedum 1,0 2,7 3,0
8-8-2006 Westeremden 1,0 3,5 3,0
8-8-2006
Westeremden 1,0 2,5 3,0
17-2-2007 Harkstede 1,0 2,6 3,0
10-7-2008 Holwierde 3,0 2,5 3,0
30-10-2008
Westeremden 2,0 3,2 3,0
14-4-2009 Huizinge 1,0 2,6 3,0
16-4-2009 Appingedam 1,0 2,6 3,0
8-5-2009 Zeerijp 1,0 3,0 3,0
26-11-2009
De Hoeve 1,0 2,8 3,0
7-5-2010 Waddenzee 1,0 2,5 3,0
14-8-2010 Uithuizermeeden 1,0 2,5 3,0
27-6-2011 Garrelsweer 1,0 3,2 3,0
31-8-2011 Uithuizen 1,0 2,5 3,0
6-9-2011 Oosterwijtwerd 3,0 2,5 3,0
9-10-2011
Noordzee 1,0 3,1 3,0
16-8-2012 Huizinge 6,0 3,6 3,0
7-2-2013 Zandeweer 5,5 3,2 3,0
7-2-2013 Zandeweer 5,0 2,7 3,0
9-2-2013 't Zandt 5,0 2,7 3,0
2-7-2013
Garrelsweer 5,0 3,0 3,0
4-9-2013
Zeerijp 4,0 2,8 3,0
13-2-2014
Leermens 5,0 3,0 3,0
1-9-2014
Froombosch 4,0 2,6 3,0
30-9-2014
Garmerwolde 5,0 2,8 3,0
5-11-2014
Zandeweer 5,0 2,9 3,0
30-12-2014
Woudbloem 5,0 2,8 3,0
6-1-2015
Wirdum 5,0 2,7 3,0
30-9-2015
Hellum 5,0 3,1 3,0
27-5-2017
Slochteren 5,0 2,6 3,0
9-1-2018
Zeerijp 5,0 3,4 3,0


De bevingen kunnen we - zo veel is inmiddels duidelijk - relateren aan de hoeveelheid gewonnen aardgas. Via de website Aardgas-in-Nederland.nl heb ik de volgende grafiek gevonden:


Het groene gebied geeft de winning aan uit het gasveld van Slochteren. Kijkend naar het verband tussen deze grafiek en de grafiek waarin ik de magnitude en de intensiteit van de bevingen heb weergegeven, vraag ik me af of het totaal terugbrengen van de winning uit het gasveld van Slochteren naar rond de 40 miljard m3 per jaar afdoende is. Pas bij winning van minder dan 30 miljard m3 per jaar lijkt de rust enigszins terug te keren.

De vraag is of de regering daar echt op zit te wachten. Als we naar de volgende grafiek kijken, lijkt het erop dat de gasproductie uit het gasveld van Slochteren doelbewust is opgevoerd om de gevolgen van de crisis te bestrijden. Zonder deze extra inkomsten had Nederland waarschijnlijk miljarden extra moeten bezuinigen. Zoveel solidariteit met Groningen zal voor veel Nederlanders wel heel veel gevraagd zijn.


Bijbehorende bestand ExcelAardbevingen003.xlsx is te downloaden via:

https://drive.google.com/drive/u/0/folders/0B7HgkOwFZtdZVmhRQUZFM28yc1U

Voor verder Excel tips klik hier.

Reacties

Populaire posts van deze blog

Excel: VBA script om wachtwoord te verwijderen

Af en toe krijg ik een vraag om een wachtwoord van een Excel blad te halen. Doodsimpel met VBA. Hier een script dat ik gebruik: Sub WachtwoordCrack()     Dim a As Integer, b As Integer, c As Integer, d As Integer, _     e As Integer, f As Integer, g As Integer, h As Integer, _  I As Integer, j As Integer, k, m As Integer     Dim begin As Date, eind As Date     Dim duur As String     Dim objSheet As Worksheet     begin = TimeValue(Time)     On Error Resume Next     For Each objSheet In Application.Worksheets         For a = 65 To 66: For b = 65 To 66: For c = 65 To 66             For d = 65 To 66: For e = 65 To 66: For f = 65 To 66                 For g = 65 To 66: For h = 65 To 66: For I = 65 To 66                     For j = 65 To 66: For k = 65 To 66: For m = 32 To 126                         ActiveSheet.Unprotect Chr(a) & Chr(b) & _   Chr(c) & Chr(d) & Chr(e) & Chr(f) & _   Chr(g) & Chr(h) &  Chr(I) & Chr(j) & C

Excel 2013: uniek aantal in draaitabel

Tot en met versie 2010 was het in Excel lastig om in een draaitabel een uniek aantal (DISTINCT COUNT) te tellen. We geven een voorbeeld op basis van een verkoperslijst. In deze lijst kunnen we zien welke verkopers welke artikelen hebben verkocht. Willen we nu in een draaitabel laten zien hoeveel artikelen een verkoper heeft verkocht, dan krijgen we wel de aantallen maar niet de unieke aantallen te zien. Om toch de unieke aantallen te laten zien, hebben we een aantal stappen nodig. Op het moment dat we de draaitabel invoegen, krijgen we in Excel 2013 dit dialoogvenster: Onderaan zien we daar een nieuwe optie: Deze gegevens toevoegen aan het gegevensmodel . Deze optie moeten we aanvinken, voor we op OK klikken. We krijgen dan een iets ander beeld dan normaal: Normaliter krijgen we alleen de veldnamen. Nu zien we er het woord Bereik boven staan. Voor het voorbeeld heb ik nu Verkoper toegevoegd aan Rijen en Artikelomschrijving aan Waarden . Het resultaat is identiek

Excel: laatste datum voor een groep, draaitabel of matrixformule?

Via een Excel groep krijg ik de vraag hoe je de laatste datum voor een groep er uit kunt pikken. We geven hier even de voorbeelddata: Voor zover ik kan zien zijn er in ieder geval twee mogelijkheden: met matrixformules en met een draaitabel . Oplossing: draaitabel We zullen het in dit voorbeeld maar even helemaal volgens de regels van de Excel kunst doen. Voor het maken van de draaitabel heb ik de lijst eerst omgezet naar een tabel ( INVOEGEN => DRAAITABEL ). De naam veranderen we dan even van Tabel1 in draaitabel . Vervolgens maken we de draaitabel. Via Waardeveldinstellingen kiezen we dan voor het datumveld voor Max en bij Getalnotatie voor Datum . De kopjes zetten we even om naar Naam en Laatste datum . Klaar. Oplossing: matrixformules Voor dat we de matrixformules gaan maken, creëren we eerst namen met flexibele bereiken: datum =VERSCHUIVING(Blad1!$B$2;0;0;AANTALARG(Blad1!$B:$B)-1;1) naam =VERSCHUIVING(Blad1!$A$2;0;0;AANTALARG(Blad1!$A:$A