Doorgaan naar hoofdcontent

Friesland: chronogrammen in grafmonumenten of muurstenen

Onlangs kreeg ik een e-mail van Hindrik de Jong uit Tjalleberd. Hij had een bericht ontvangen van een Duitse kennis met een grafschift waarin een jaartal vervlochten zat:

Mors est pIo abItVs aD ChrIstI regna

Hij vroeg zich af of wij zoiets in Friesland wel eens tegengekomen waren. De twee gevallen die mij te binnen willen schieten, zijn die van de muursteen in de kerktoren van de Benedictuskerk te Dantumawoude (http://www.benedictuskerk.nl/?pagina=toren):

theoDorVs V sCheLtInga
Den eerstgeboren
geeft aen ons toren
een eeVWig steen
Voor VaDers been.

en de stichtingssteen van de St. Michaelskerk te Woudsend:

haeC eXstrUCta DeI trInI est In LaUDIbUs aeDes eXstet et In pago grata per enne bonIs


Alle waarden van de hoofdletters, als Romeinse cijfers, vormen het totaal van 1792.

Van een goede vriend hoorde ik dat dit fenomeen chronogram wordt genoemd. Een andere naam is jaardicht (http://nl.wikipedia.org/wiki/Jaardicht)

Ik heb eens rondgekeken naar meer voorbeelden. Via de website http://erfgoedkloosterleven.nl vond ik nog dit voorbeeld uit de Noord Brabantse plaats Sint Agatha:

hIC CVbat henrICVs / saCrI DeCVs orDInIs / Ingens / regIa VIrtVtis / reLLIgIonIs apeX

De jaartallen berekenen we als volgt. Ik doe dit even aan de hand van het eerste voorbeeld. We schrijven het schema van de Romeinse getallen verticaal uit:

M = 1000
D  = 500
C = 100
L = 50
X = 10
V = 5
I = 1

Daar achter noteren we hoe vaak elke letter als hoofdletter voorkomt in het chronogram. In dit geval:

M 1
D 1
C 1
X
V 1
I 4

We komen dan op 1 * 1000 + 1 *500 + 1 *100 + 1*5 + 4*1 = 1609

Zo kunnen we dus van elke chronogram of jaardicht het jaartal berekenen. Ik ben benieuwd of we in Nederland en specifiek in Friesland nog meer van dit soort voorbeelden tegenkomen.


Oudewater: chronogram in paneel communiebank Oudkatholieke kerk 1708

Reacties

Populaire posts van deze blog

Excel: VBA script om wachtwoord te verwijderen

Af en toe krijg ik een vraag om een wachtwoord van een Excel blad te halen. Doodsimpel met VBA. Hier een script dat ik gebruik: Sub WachtwoordCrack()     Dim a As Integer, b As Integer, c As Integer, d As Integer, _     e As Integer, f As Integer, g As Integer, h As Integer, _  I As Integer, j As Integer, k, m As Integer     Dim begin As Date, eind As Date     Dim duur As String     Dim objSheet As Worksheet     begin = TimeValue(Time)     On Error Resume Next     For Each objSheet In Application.Worksheets         For a = 65 To 66: For b = 65 To 66: For c = 65 To 66             For d = 65 To 66: For e = 65 To 66: For f = 65 To 66                 For g = 65 To 66: For h = 65 To 66: For I = 65 To 66                     For j = 65 To 66: For k = 65 To 66: For m = 32 To 126                         ActiveSheet.Unprotect Chr(a) & Chr(b) & _   Chr(c) & Chr(d) & Chr(e) & Chr(f) & _   Chr(g) & Chr(h) &  Chr(I) & Chr(j) & C

Excel 2013: uniek aantal in draaitabel

Tot en met versie 2010 was het in Excel lastig om in een draaitabel een uniek aantal (DISTINCT COUNT) te tellen. We geven een voorbeeld op basis van een verkoperslijst. In deze lijst kunnen we zien welke verkopers welke artikelen hebben verkocht. Willen we nu in een draaitabel laten zien hoeveel artikelen een verkoper heeft verkocht, dan krijgen we wel de aantallen maar niet de unieke aantallen te zien. Om toch de unieke aantallen te laten zien, hebben we een aantal stappen nodig. Op het moment dat we de draaitabel invoegen, krijgen we in Excel 2013 dit dialoogvenster: Onderaan zien we daar een nieuwe optie: Deze gegevens toevoegen aan het gegevensmodel . Deze optie moeten we aanvinken, voor we op OK klikken. We krijgen dan een iets ander beeld dan normaal: Normaliter krijgen we alleen de veldnamen. Nu zien we er het woord Bereik boven staan. Voor het voorbeeld heb ik nu Verkoper toegevoegd aan Rijen en Artikelomschrijving aan Waarden . Het resultaat is identiek

Excel: laatste datum voor een groep, draaitabel of matrixformule?

Via een Excel groep krijg ik de vraag hoe je de laatste datum voor een groep er uit kunt pikken. We geven hier even de voorbeelddata: Voor zover ik kan zien zijn er in ieder geval twee mogelijkheden: met matrixformules en met een draaitabel . Oplossing: draaitabel We zullen het in dit voorbeeld maar even helemaal volgens de regels van de Excel kunst doen. Voor het maken van de draaitabel heb ik de lijst eerst omgezet naar een tabel ( INVOEGEN => DRAAITABEL ). De naam veranderen we dan even van Tabel1 in draaitabel . Vervolgens maken we de draaitabel. Via Waardeveldinstellingen kiezen we dan voor het datumveld voor Max en bij Getalnotatie voor Datum . De kopjes zetten we even om naar Naam en Laatste datum . Klaar. Oplossing: matrixformules Voor dat we de matrixformules gaan maken, creëren we eerst namen met flexibele bereiken: datum =VERSCHUIVING(Blad1!$B$2;0;0;AANTALARG(Blad1!$B:$B)-1;1) naam =VERSCHUIVING(Blad1!$A$2;0;0;AANTALARG(Blad1!$A:$A